ÇALIŞMA HAYATINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN YER ALDIĞI TORBA YASA RESMİ GAZETEDE YAYIMLANARAK YÜRÜRLÜĞE GİRDİ.
İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HABER BÜLTENİ GÜNÜN İÇİNDEN 28.07.2020-18:00
Hazırlayan:
GÖKHAN İNCE
SGK MÜFETTİŞİ
7252 sayılı torba kanun 28/07/2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Torba kanunda Kısa çalışma ödeneği, Nakdi ücret desteği, Normalleşmeye yönelik prim teşviki, soma maden ocağı kazası sonrası tazminatlarını alamayanlara yönelik ve 50'den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirilmesine yönelik düzenlemeler yer almaktadır.
1) KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ SEKTÖREL OLARAK AYRI AYRI VEYA TÜM SEKTÖRLER İÇİN GEÇERLİ OLMAK ÜZERE 31/12/2020 TARİHİNE KADAR UZATILABİLECEK
4447 sayılı kanunun geçici 23 üncü maddesinin son hali aşağıdaki gibidir. Kısa çalışma ödeneğinin uzatılmasına ilişkin değişiklik üçüncü fıkrada yapılmıştır.
30/6/2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için, ek 2 nci maddenin üçüncü fıkrasında işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi hükmü, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanır. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam eder.
Bu madde kapsamında kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir.
Bu madde kapsamında yapılan başvurular, uygunluk tespitleri hariç olmak üzere başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılır. Bu madde kapsamında yapılan başvuru tarihini ve/veya kısa çalışma ödeneğinin süresini sektörel olarak ayrı ayrı veya bir bütün olarak 31/12/2020 tarihine kadar uzatmaya ve birinci fıkrada belirlenen günleri farklılaştırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
2) NORMALLEŞME DÖNEMİ İÇİN YENİ PRİM TEŞVİKİ GETİRİLDİ
4447 sayılı Kanuna geçici 26 ıncı madde eklenmiştir. Geçici 26 ıncı maddeye aşağıda yer verilmiştir.
Geçici 23 üncü madde kapsamında, 1/7/2020 tarihinden önce kısa çalışma başvurusunda bulunmuş olan özel sektör işyerlerinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanan sigortalıların; işyerindeki kısa çalışmanın sona ermesi ve aynı işyerinde haftalık normal çalışma sürelerine dönmeleri durumunda, 31/12/2020 tarihini geçmemek üzere kısa çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden aydan itibaren üç ay süreyle, 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamı tutarında, her ay bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyecekleri tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene prim desteği sağlanır ve destek tutarı Fondan karşılanır.
Geçici 24 üncü madde kapsamında, 1/7/2020 tarihinden önce başvuruda bulunarak nakdi ücret desteğinden yararlandırılan sigortalının haftalık normal çalışma süresine dönmesi durumunda, işveren söz konusu sigortalı için birinci fıkra kapsamındaki destekten ilgili fıkrada belirtilen süreler ve şartlarla yararlandırılır.
Birinci ve ikinci fıkralar kapsamında işverene her bir ay için sağlanacak destek süresi; kısa çalışma ödeneği alanlar için sigortalının geçici 23 üncü madde kapsamında kısa çalışma ödeneği aldığı aylık ortalama gün sayısını, geçici 24 üncü madde kapsamında sağlanan nakdi ücret desteğinden yararlandırılanlar için nakdi ücret desteği aldıkları aylık ortalama gün sayısını geçemez.
Bu madde hükümleri; 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile 2886 sayılı Kanuna, 4734 sayılı Kanuna ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri ve sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar ve yurtdışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmaz.
Geçici 23 üncü madde kapsamında işyerinde uygulanan kısa çalışmadan yersiz yararlanıldığının tespiti veya kısa çalışma başvurusuna yönelik uygunluk tespitinin olumsuz sonuçlanması ya da geçici 24 üncü madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yersiz yararlandığının tespiti halinde, işyeri bu madde kapsamında sağlanan destekten yararlanamaz veya yersiz yararlanmış sayılır. Bu madde kapsamında destekten yersiz yararlanıldığının tespiti halinde, yararlanılan destek tutarı işverenden 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.
Bu maddeyle sağlanan teşvikten yararlanmakta olan işverenler, bu teşvikten yararlanılan ayda aynı sigortalı için diğer sigorta primi indirimi, teşvik ve desteklerinden yararlanamaz.
Bu madde kapsamında Fon tarafından işverene sağlanan, sigortalı hissesine karşılık gelen destek tutarının sigortalıya ödenmesi işverenden talep edilemez.
Fondan bu madde kapsamında karşılanan tutarlar, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gelir, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.
Cumhurbaşkanı, birinci fıkrada yer alan üç aylık süreyi sektörel olarak ayrı ayrı veya bir bütün olarak altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından belirlenir.
NORMALLEŞME TEŞVİKİNDEN KİMLER FAYDALANABİLİR?
-1/7/2020 tarihinden önce kısa çalışmaya başvurmuş işyerlerinde kısa çalışma ödeneği almış sigortalılar
-1/7/2020 tarihinden önce nakdi ücret desteğinden yararlandırılan sigortalılar
NORMALLEŞME TEŞVİKİNDEN YARARLANAMAYACAK SİGORTALILAR KİMLERDİR? KAPSAMDA OLMAYAN İŞLER VE İŞYERLERİ NELERDİR?
-5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri
-2886 sayılı Kanuna, 4734 sayılı Kanuna ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri
-4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri
-Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar
-510 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar
-Yurtdışında çalışan sigortalılar
ŞARTLARI NELERDİR?
-Kısa çalışmanın sona ermiş olması ve haftalık normal çalışma sürelerine dönülmüş olmalıdır.
-Nakdi ücret desteğinden yararlandırılan sigortalının haftalık normal çalışma süresine dönmesi durumunda
NE ZAMANA KADAR NE KADAR SÜRE İLE FAYDALANILABİLİR?
-Teşvikten faydalanma süresi 3 ayla sınırlıdır
-Teşvik 31/12/2020 tarihine kadar geçerlidir.
TEŞVİK TUTARI NASIL BELİRLENİR?
-Teşvik tutarı prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamı kadardır.
-Aylık destek süresi kısa çalışma ödeneği alınan aylık ortalama gün sayısını ve nakdi ücret desteği alınan aylık ortalama gün sayısını geçemez.
Normalleşme teşviki kapsamındaki sigortalılar için aynı ayda sigorta primine yönelik diğer teşvik indirim ve desteklerden faydalanılamaz.
DESTEKTEN NASIL FAYDALANILIR?
Destek işverenlerin SGK'ya ödeyecekleri primlerden mahsuplaşılmak suretiyle sağlanır.
Destek işsizlik fonundan karşılanmaktadır.
DİĞER HUSUSLAR
Kısa çalışma ödeneğinden veya nakdi ücret desteğinden faydalanmaması gerekirken KÇÖ ve NÜD’e yönelik işlemler yapan işyerleri Normalleşme teşvikinden yararlanamaz.
Normalleşme teşviki tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gelir, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınamaz.
3) FESİH YASAĞI'NA İSTİSNALAR GETİRİLDİ AYRICA FESİH YASAĞI SÜRESİ 30/06/2021 TARİHİNE KADAR UZATILABİLECEK
4857 sayılı kanunun Geçici Madde 10'un maddesinin güncel hali aşağıdaki gibidir.
Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler, belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, ilgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri dışında işveren tarafından feshedilemez.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.
Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.
Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri her defasında en fazla üçer aylık sürelerle 30/6/2021 tarihine kadar uzatmaya yetkilidir.
4) 13/05/2014 TARİHİNDE SOMA'DA MEYDANA GELEN MADEN OCAĞI KAZASI SONRASINDA TAZMİNATLARINI ALAMAYANLAR 28/09/2020 TARİHİNE KADAR MÜRACAAT ETMEK ŞARTIYLA TAZMİNATLARINI ALABİLECEKLER,
Torba kanunla 4857 sayılı İş Kanununa Geçici 11 madde eklenmiştir. Bu madde metni aşağıdaki şekildedir.
Manisa ili Soma ilçesinde Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumunun taraf olduğu 3213 sayılı Kanun kapsamında imzalanmış rödovans sözleşmeleri kapsamında yer alan Işıklar, Atabacası ve Geventepe ocaklarında çalışan ve 13/5/2014 tarihinde meydana gelen maden ocağı kazası sonrasında kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde hizmet akdi sona erdirilen işçilerden kıdem tazminatını ve/veya iş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminatını alamayanların bu tazminatları, bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren iki ay içinde Kuruma müracaat etmeleri halinde müracaat tarihinden itibaren altı ay içinde Kurum tarafından ödenir. Yapılan ödeme nedeniyle Kurum, rödovans sözleşmesinin tarafı olan ilgili şirketler ile bu şirketlerden tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan tutar için kıdem tazminatına hak kazanılacak şekilde iş sözleşmelerinin sona erdiği tarihten bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar görev yapmış yönetim kurulu üyelerine rücu eder
